چرا جوندگانی چون موش خطری برای سلامتی انسان ها محسوب می شوند؟
یکی از بزرگترین چالش های فصل سرما، حفظ سلامتی است زیرا در این فصول بیماری هایی نظیر آنفولانزا و سرماخوردگی، شیوع می یابد. این بیماری ها تنها عوامل تهدید کننده سلامتی در فصل زمستان نیستند. متأسفانه با سرد شدن هوا، جوندگان کوچکی چون موش و موش صحرایی نیز در محیط زندگی انسان ها شایع می شوند و خطرات جانی و مالی زیادی به بار می آورند.
اکثر افراد حتی از وجود این خطرات بی خبرند درنتیجه برای پیشگیری از تهاجم این آفات و دفع موش ها اقدامی نمی کنند. بر طبق مطالعات انجام شده در ایالات متحده، در طول زمستان حدود 21 میلیون از خانه های این کشور، مورد حمله موش ها قرار می گیرند.
وجود موش در خانه، بسیار فراتر از وجود یک آفت دردسرساز در محیط زندگی است و نباید آن را دست کم گرفت.
در ماه های سرد سال، جوندگانی مانند موش ها و موش های صحرایی برای دست یافتن به غذا، گرما و سرپناه، به خانه ها می آیند. این جانوران از طریق ترک و شکاف های کوچک موجود در دیوارهاب بیرونی، به درون خانه ها راه می یابند.
نگرانی اصلی در رابطه با موش ها این است که این آفات، ناقل بسیاری از بیماری ها هستند و خسارات جدی به خانه ها وارد می کنند.
فضولات موش های خانگی و موش های صحرایی، باعث گسترش باکتری ها، آلوده شدن منابع غذایی و بروز واکنش های حاد آلرژیک در انسان می شود. حتی ذرات متساعد شده از مدفوع خشک شده موش ها، می تواند از راه تنفس وارد بدن شده و مشکلات عدیده ای برای انسان ایجاد کند.
در ادامه برخی از بیماری ها و ویروس های منتقل شده از طریق موش یا فضله این آفت، مورد بررسی قرار گرفته است.
بیماری‌هایی که مستقیماً از طریق موش ها منتقل می شوند
1. سندرم ریوی هانتاویروس:
سندرم ریوی هانتاویروس یک بیماری تنفسی حاد انسانی است. این بیماری گاه می تواند کشنده نیز باشد، در اثر عفونت هانتا ویروس ایجاد می شود. افرادی که با جوندگان حامل هانتاویروس در تماس باشد در معرض خطر ابتلا به این سندرم قرار دارند. هجوم جوندگانی نظیر موش به داخل و اطراف خانه، مهمترین عاملی است که افراد را در معرض هانتاویروس قرار می دهد. هر فرد سالمی که در معرض ویروس قرار بگیرد ممکن است به سندرم ریوی هانتاویروس مبتلا شود.
گونه های ناقل سندرم هانتاویروس:
- موش کوهی
- موش پنبه ای
- موش برنج
- موش سفید پا
عامل:
ویروس
نحوه شیوع بیماری:
- تنفس گرد و غبار آلوده به ادرار یا مدفوع موش های ناقل بیماری
- تماس مستقیم با خد جوندگان یا ادرار و مدفوع آن‌ها
- از طریق زخم ایجاد شده توسط گزیدگی جوندگان، این روش انتقال به ندرت اتفاق می افتد.
2. تب هموراژیک همراه با سندرم کلیوی:
علائم تب هموراژیک با سندرم کلیوی معمولاً طی 1 تا 2 هفته پس از قرار گرفتن در معرض عامل ویروسی این بیماری عفونی ایجاد می شود. در برخی موارد خاص، بروز علائم بیماری گاهی تا 8 هفته به طول می انجامد.
علائم اولیه این سندرم به طور ناگهانی شروع می شود و عبارت است از:
- سردردهای شدید
- درد پشت و شکم
- تب
- لرز
- حالت تهوع
- تاری دید
- گرگرفتگی صورت
- التهاب یا قرمزی چشم
- التهابات پوستی
علائم ثانویه سندرم تب هموراژیک:
- افت فشارخون
- شوک حاد
- گرفتگی عروق
- نارسایی حاد کلیه
سندرم کلیوی باعث دفع شدید مایعات از بدن می شود.
شدت این بیماری تحت تأثیر نوع عفونت ویروسی، تغییر می کند. عفونت ناشی از ویروس هانتان و دوبراوا، معمولاً علائم شدیدی ایجاد می کنند؛ درحالیکه عفونت های ویروس سئول، سارما و پومالا، معمولاً علائم متوسط تری دارند. بهبودی کامل این بیماری می تواند هفته ها یا ماه ها طول بکشد.
گونه های ناقل عامل تب هموراژیک:
- موش صحرایی راه‌راه
- موش قهوه ای یا نروژی
- موش کوچک بانک وول
- موش صحرایی گردن زرد
عامل:
ویروسی
محل شیوع تب هیموراژیک:
- در درجه اول در شرق آسیا
- روسیه
- کره
- کشورهای اسکاندیناوی
- اروپای غربی
- بالکان
نحوه شیوع بیماری
- تنفس در گرد و خاک آلوده به ادرار یا فضولات جوندگانی نظیر موش
- تماس مستقیم با جوندگان، مخاط دهان یا فضله آن‌ها
- از طریق گزیده شدن توسط جوندگان
- این بیماری ممکن است از طریق تماس مستقیم با فرد بیمار نیز، به افراد دیگر منتقل شود، هرچند این روش انتقال بسیار نادر است.
3. بیماری تب لسا:
تب لسا یک بیماری حاد ویروسی با منشاء حیوانی و قابل انتقال به انسان می باشد. این بیماری بومی مناطق غربی آفریقا مانند سیرالئون، لیبریا، گینه و نیجریه است. همسایگان کشورهای ذکر شده نیز در معرض خطر ابتلاء به تب لسا، قرار دارند؛ زیرا ناقل ویروس لسا موش صحرایی به نام موش multimammate است که در کل منطقه غرب آفریقا گسترش دارد.
این بیماری اولین بار در سال 1969 در کشور نیجریه کشف شد. بر اساس تخمین ها، سالانه صد تا سیصد هزار نفر به عفونت تب لسا مبتلا می شوند که از این تعداد، تقریباً 5000 نفر در اثر این ویروس جان خود را از دست می دهند.
از آنجا که روش کنترلی استانداردی برای بیماری تب لسا وجود ندارد؛ همه این آمارها تخمینی هستند.
گونه های ناقل بیماری تب لسا:
موش صحرایی گونه Mastomys natalensis
عامل:
ویروسی
محل شیوع بیماری:
غرب آفریقا
نحوه شیوع بیماری:
- تنفس ذرات آلوده به ادرار و فضله جوندگان
- تماس مستقیم با جوندگان یا ادرار و فضله آن‌ها
- خوردن غذای آلوده به ادرار یا فضله جوندگان
- زخم ناشی از گزیده شدن توسط جوندگان، هرچند این مورد عمدتاً اتفاق نمی افتد.
- این بیماری از طریق تماس مستقیم با فرد مبتلا نیز می تواند به افراد دیگر انتقال یابد.
4. لپتوسپیروز:
لپتوسپیروز نوعی بیماری باکتریایی است که انسان ها و حیوانات را درگیر می کند. این بیماری توسط باکتری‌های از نوع لپتوسپیریا ایجاد می گردد. در انسان، لپتوسپیروز می تواند طیف گسترده ای از علائم را ایجاد کند که برخی از آن‌ها مشابه علائم سایر بیماری ها بوده و با آن ها اشتباه گرفته می شود. همچنین ممکن است برخی افراد آلوده، هیچ علائمی نداشته باشند.
عوارض ناشی از عدم درمان بیماری لپتوسپیروز:
- آسیب کلیوی
- مننژیت یا التهاب غشای اطراف مغز و نخاع
- نارسایی کبد
- تنگی نفس
- و حتی مرگ
گونه های ناقل بیماری:
جوندگان و سایر حیوانات
عامل بیماری:
باکتری
منطقه شیوع بیماری:
در سراسر جهان
نحوه شیوع بیماری:
- خوردن و نوشیدن غذا و آب آلوده به ادرار حیوان ناقل بیماری
- تماس پوستی یا غشاهای مخاطی نظیر دهان یا داخل بینی با آب یا خاک آلوده به فضولات حیوان ناقل
5. مننژیت کوریو لنفوسیتیک:
مننژیت کوریو لنفوسیتیک، یک بیماری عفونی ویروسی ناشی از جوندگان می باشد. این بیماری توسط ویروس لنفوسیتیک کوریومننژیت که از خانواده آرناویریدیا است ایجاد می شود.
میزبان اصلی این ویروس، موش های خانگی هستند. میزان آلودگی به ویروس در میان موش های خانگی، تحت تاثیر موقعیت جغرافیایی که موش ها در آن زندگی می کنند متفاوت است. با این وجود تخمین زده می شود که 5٪ موش های خانگی ناقل این ویروس هستند. اغلب موش های ناقل، هیچ علائمی مبنی بر وجود ویروس ندارند و آن را به دیگران انتقال می دهند.
جوندگان دیگر مانند خوکچه هندی، میزبان اصلی ویروس نیستند. با این وجود تماس با موش ها در فروشگاه های حیوانات خانگی، یا در منازل آلوده به موش، می تواند آن ها را به این ویروس آلوده کند.
ویروس لنفوسیتیک کوریومننژیت بیشتر از موش های خانگی به انسان‌ها سرایت می کند اما احتمال انتقال عفونت از سایر جوندگان نیز وجود دارد.
جوندگان درگیر:
موش های خانگی
عامل:
ویروسی
منطقه شیوع:
سراسر جهان
نحوه شیوع بیماری:
- تنفس گرد و غبار آلوده به ادرار یا فضله موش های خانگی
- تماس مستقیم با جوندگان یا ادرار و فضله آن‌ها
- گزیدگی حیوان خانگی که منجر به زخم شود.
6. تب هموراژیک اومسک:
این بیماری از ویروسی با همین نام ناشی می شود که جز خانواده ویروس های فلاویویریدا است. جوندگان، اصلی ترین میزبان این ویروس می‌باشند. ویروس از طریق نیش کنه آلوده به آن منتقل می شود.
رایج ترین کنه های ناقل این بیماری عبارتند از:
- Dermacentor reticulatus
- Dermacentor marginatus
- Ixodes persulcatus
جوندگانی که به طور متداول آلوده به ویروس اومسک می شوند شامل:
مشک موش ها، موش آبی می باشند.
عامل:
ویروسی
جایی که این بیماری رخ می دهد:
غرب سیبری
نحوه شیوع بیماری:
- تماس مستقیم با حیوان آلوده
- نیش کنه آلوده
7. طاعون:
طاعون نوعی بیماری است که هم بر انسان و هم سایر پستانداران اثر می‌گذارد. این بیماری بر اثر باکتری به نام یرسینیا پستیس ایجاد می گردد.
معمولاً انسان ها پس از گزیده شدن توسط کک های جوندگانی که حامل باکتری طاعون هستند و یا دست زدن به حیوان آلوده، بیمار می شوند. در قرون وسطی در اروپا، طاعون جان میلیون ها انسان را گرفت. امروزه آنتی بیوتیک های مدرن در درمان طاعون مورد استفاده قرار می گیرند، با این وجود، عدم درمان سریع این بیماری، می تواند منجر به عوارض جدی و سبب مرگ بیمار گردد.
با وجود پیشرفت دانش پزشکی، هنوز هم افراد زیادی به ویژه در بخش هایی از آفریقا و آسیا درگیر طاعون می شوند.
جوندگان ناقل طاعون:
جوندگان وحشی نظیر موش خرمای زمینی و سایر گونه های آن، موش‌های صحرایی، گونه های خاصی از سنجاب‌ها می توانند عامل انتقال طاعون باشند.
عامل:
باکتری‌ها
مناطقی که طاعون در آنجا شیوع دارد:
غرب آمریکا، آمریکای جنوبی، آفریقا، آسیا
نحوه شیوع بیماری:
- نیش کک آلوده
- تماس مستقیم با حیوان آلوده
8. تب موش گزیدگی:
تب موش گزیدگی یک بیماری عفونی است که توسط دو باکتری مختلف ایجاد می شود:
استریپتوباسیلوس مونیلیفورمیس: تنها باکتری عامل تب موش گزیدگی که در آمریکای شمالی گزارش شده است.
اسپیریلوم مینوس: در آسیا رایج است.
افراد معمولاً پس از تماس با جوندگان حامل باکتری به این بیماری مبتلا می شوند. همچنین امکان ابتلاء از طریق مصرف مواد غذایی یا آب آلوده به ادرار و مدفوع موش حامل باکتری نیز وجود دارد. این بیماری به تب هاورهیل نیز معروف است و در صورت عدم درمان می تواند به یک بیماری جدی یا حتی کشنده تبدیل گردد.
جوندگان درگیر:
موش های صحرایی و سایر موش ها
عامل:
باکتری
محل شیوع بیماری:
در سراسر جهان
استریپتوباسیلوس مونیلیفورمیس در آمریکای شمالی و اروپا؛
اسپیریلوم مینوس در آسیا و آفریقا
نحوه شیوع بیماری:
- زخم باز یا خراشیدگی که با جوندگان آلوده زنده یا مرده تماس پیدا کند.
- خوردن یا آشامیدن غذا یا آب آلوده به مدفوع موش صحرایی
9. سالمونلا:
میکروب های سالمونلا در واقع گروهی از باکتری ها هستند که می تواند باعث اسهال در انسان شوند. این موجودات میکروسکوپی، از طریق مدفوع فرد یا حیوانات، به افراد یا حیوانات دیگر منتقل می شوند. حیوانات به ظاهر سالم نیز می توانند ناقل این میکروب باشند. جوندگان از جمله شایع ترین دلایل انتقال سالمونلا به انسان ها هستند.
جوندگان درگیر:
موش های صحرایی و موش ها
عامل:
باکتری‌ها
جایی که این بیماری رخ می دهد:
در سراسر جهان
نحوه شیوع بیماری:
خوردن غذا یا آشامیدن آب آلوده به مدفوع موش و موش صحرایی
10. تولارمیا:
تولارمیا نوعی بیماری است که می تواند انسان و حیوانات را آلوده کند. خرگوش، خرگوش صحرایی و سایر جوندگان نسبت به این بیماری حساس هستند و اغلب در هنگام شیوع بیماری تعداد زیادی از آن‌ها می میرند.
انسان ها می توانند از چند طریق در معرض این بیماری قرار بگیرند:
- نیش کنه و پشه آلوده
- تماس پوست با حیوانات آلوده
- نوشیدن آب آلوده
- استنشاق گرد و غبار آلوده به عامل بیماری زا
- قرار گرفتن در معرض عامل بیماری زا در آزمایشگاه
جوندگان درگیر:
جوندگان وحشی، ازجمله موش آبی، سنجاب‌های زمینی و سگ آبی
عامل:
باکتری‌ها
جایی که این بیماری رخ می دهد:
در سراسر جهان
نحوه شیوع بیماری:
- تماس با لاشه حیوانات آلوده
- از طریق نیش حشرات آلوده
- خوردن غذا یا نوشیدن آب آلوده
- از طریق تنفس باکتری‌ها
برای پیشگیری از این بیماری های خطرناک، عاقلانه ترین راه، دفع سریع موش ها از محیط زندگی است. سموم تخصصی موش کش که برای ریشه کنی آفت موش از محیط زندگی طراحی شده اند، بهترین و ساده ترین راه خلاصی از شر موش ها و بیماری های ناشی از این آفات هستند.
نحوه خرید سم موش را در این صفحه میتوانید مطالعه کنید
